ATI (Türkçe)
From ArchWiki
i18n |
---|
Türkçe |
English |
简体中文 |
Italiano |
Contents |
Giriş
ATI kart sahiplerinin sürücü konusunda iki seçeneği bulunmaktadır. Eğer hangi sürücüyü kullanacağınızı bilmiyorsanız öncelikle açık kaynak kodlu sürücüleri deneyin. Açık kaynak kodlu sürücüler genellikle gündelik işlerinizi halletmenizde yardımcı olacaklardır ve diğerine göre daha az sorun çıkaracaktır.
Diğer bir sürücü ise ATI tarafından yayınlanan kapalı kodlu catalyst sürücüsüdür. Performans bakımından açık kaynak kodlu sürücülerden daha iyi olsa da, çıkardığı sorunlar yüzünden Arch Linux depolarında yer almamaktadır ve resmi olarak desteklenmemektedir. catalyst sürücülerine AUR üzerinden ulaşabilirsiniz.
Açık Kaynak Kodlu ATI Sürücüleri
2 çeşit açık kaynak kodlu ATI sürücüsü bulunmaktadır. Bunlar xf86-video-ati
ve xf86-video-radeonhd
sürücüleridir.
xf86-video-ati
sürücüsü, Radeon yonga setli aygıtlarda X1950'ye kadar (r500 yongasetleri dahil) destek vermektedir. Radeon'un 9200 modeline kadar olan tüm kartlarda tam 2B ve 3B desteği vermektedir. 9500'den X1950'e kadar olan kartlarda da tam 2B desteği ve ileri düzeyde 3B desteği vermektedir; ancak güç yönetiminde ufak pürüzler olduğu bilinmektedir. Desteklenen tüm yongasetlerine buradan ulaşabilirsiniz. Bu sürücüler DRI1, RandR 1.2/1.3, EXA ve Kernel-Mode-Setting(çekirdeğin 2.6.31 sürümünden itibaren) desteklemektedir.
HD2xxx ve üzeri kartlar, xf86-video-ati tarafından desteklenmektedir fakat sadece 2B desteği verilmektedir.
xf86-video-radeonhd
sürücüsü R500 ve daha yeni yonga setlerini desteklemektedir. Bu sürücü ATI'nin donanım bilgilerini umuma açması neticesinde Novell tarafından geliştirilmektedir.
Kurulum ve Yapılandırma
xf86-video-ati
sürücüsünü kurmak için:
pacman -S xf86-video-ati libgl ati-dri
xf86-video-radeonhd
sürücüsünü kurmak için:
pacman -S xf86-video-radeonhd libgl ati-dri
Uygun sürücüyü kurduktan sonra bir xorg.conf dosyası oluşturabileceğiniz gibi, bu dosya olmadan da X sunucuyu çalıştırabilirsiniz. Ancak yine de spesifik ayar yapabileceğinizi düşünerek bir xorg.conf dosyası oluşturabilirsiniz. Dosyayı oluşturmak için:
X -configure
komutunu verebilirsiniz. Böylece komutu verdiğiniz dizinde xorg.conf.new isimli bir dosya oluşacaktır. Bu dosyayı /etc/X11/xorg.conf olarak kopyalamalısınız.
Öncelikle oluşturduğunuz xorg.conf dosyasında şu satırların varlığından emin olmanız gerekmektedir:
Section "Module" Load "glx" Load "dri" Load "drm" EndSection
xf86-video-ati
için Device kısmı (önemli olan driver satırıdır):
Section "Device" Identifier "abc" # bu satırı X yazmaktadır, sistemden sisteme değişiklik gösterdiği için hedehodo yazdım Driver "radeon" EndSection
Device section for xf86-video-radeonhd
(önemli olan driver satırıdır):
Section "Device" Identifier "abc" # bu satırı X yazmaktadır, sistemden sisteme değişiklik gösterdiği için hedehodo yazdım. Driver "radeonhd" Option "AccelMethod" "exa" # R6XX üzerinde 2B ve Xv hızlandırması için - öntanımlı AccelMethod shadowfb'dir Option "DRI" "on" # R6XX üzerinde 2B ve Xv hızlandırması için - öntanımlı olarak DRI devredışı bırakılmıştır. EndSection
DRI kısmı gerekli değildir (ve ileride geçersiz olacaktır). Ancak DRI (hızlandırma) konusunda sorun yaşarsanız şu satırları ekleyebilirsiniz.
Section "DRI" Group "video" Mode 0666 EndSection
Bu sürücüyü kullanırken, yukarıda da değinildiği gibi catalyst
ve catalyst-utils
paketlerinin kurulu olmadığından emin olun ve bunlar kurulu ise mutlaka kaldırın. Ve ek olarak mutlaka libgl-dri paketini kurun. Aksi takdirde yanlış bir libGL.so
dosyasına sahip olursunuz ve "direct rendering" çalışmaz.
Performans Ayarları
Burada anlatılan ayarlar xorg.conf üzerinde, Section "Device" kısmında yapılmaktadır:
Öntanımlı olarak açık kaynak kodlu sürücüler AGP 1x hızında çalışmaktadır. Bu değerleri değiştirebilirsiniz. Eğer takılma sorunu yaşarsanız, satırı tamamen silebileceğiniz gibi değişik değerleri de deneyebilirsiniz (1,2,4,8):
Option "AGPMode" "4"
ColorTiling'i etkinleştirmek güvenlidir ve öntanımlı olarak etkinleştirilmektedir. Bazı kullanıcıların xorg.conf'a yazarak performans artışı yaşadığı görülmektedir. Bu bakımdan xorg.conf'a bu satırı ekleyebilirsiniz:
Option "ColorTiling" "on"
Sadece yeni kartlar ile çalışan hızlandırma mimarisi. xorg-server 1.5'ten itibaren Arch Linux'da öntanımlı EXA kullanılmaktadır. Bu satırı eklediğinizde X açılmıyorsa, bu satırı silmelisiniz.
Option "AccelMethod" "EXA"
PageFlip'i etkinleştirmek güvenlidir. Bu ayar genellikle eski kartlarda kullanılmaktadır ve EXA'yı devredışı bırakmaktadır. Yeni sürücüler ile EXA ile birlikte kullanılabilmektedir.
Option "EnablePageFlip" "on"
Bu seçenek fast write desteğini açacaktır. Ancak sorun çıkardığı bilinmektedir, eğer X'i açamıyorsanız ve xorg.conf dosyasında bu satırı kullanmışsanız bu satırı silin.
Option "AGPFastWrite" "yes"
EXAVSync: Bu seçenek görüntüde kayma, donma gibi sorunları aşmak için kullanılmaktadır. Ağır işlemler sırasında görüntüdeki kaymayı azaltmakla beraber bazı kartlarda sorun çıkardığı bilinmektedir. 3B masaüstü kullanırken (compiz, kwin4 vs.) Xv katmanı üzerinde video izlerken işinize yarayabilir. xf86-video-ati ve xf86-video-radeonhd sürücüleri UXA hızlandırma mimarisini (DRI2) kullanmaya başladıklarında (şu an için sadece Intel sürücüler UXA'yı desteklemektedir) bu seçeneğe ihtiyaç kalmayacaktır.
Option "EXAVSync" "yes"
Daha fazla yapılandırma bilgisi için man dosyasını okuyabilirsiniz.
man radeon
Ayrıca bunlardan farklı olarak, driconf aracını kullanarak çeşitli ayarlar yapabilirsiniz. (vsync, anisotropic filtering, texture compression vs.) Bu araç ayrıca bazı uygulamaların gerektirdiği (örn. Google Earth) "Low Impact fallback" ayarını devredışı bırakmanızı sağlar.
TV/DVI/VGA Çıkışı
Ağustos 2007'den itibaren sürücüler TV (S-video), DVI ve VGA çıkışını desteklemektedir. Böylelikle TV'ye, projektöre ve HDMI çıkışlarına görüntü aktarabilirsiniz. Bu desteği öğrenmek için:
xrandr -q
komutunu vererek, desteklenen çıkışları görebilirsiniz. Örnek bir çıktı şu şekildedir:
Screen 0: minimum 320 x 200, current 1280 x 800, maximum 1280 x 1280 VGA-0 disconnected (normal left inverted right x axis y axis) LVDS connected 1280x800+0+0 (normal left inverted right x axis y axis) 0mm x 0mm 1280x800 59.9*+ 1280x720 59.9 1152x768 59.8 1024x768 60.0 59.9 800x600 60.3 59.9 640x480 59.9 59.4 DVI-0 disconnected (normal left inverted right x axis y axis)
Yukarıdaki örnekte VGA, LVDS ve DVI çıkışlarının desteklendiği görülmektedir. Benzer bir çıktıyı siz de xrandr -q komutunu verdikten sonra görebilirsiniz. Desteklenen çıkışları öğrendikten sonra, kullandığınız masaüstündeki görüntü yöneticisinden (KDE, GNOME, Xfce ve LXDE'nin görüntü yöneticileri bulunmaktadır.) görüntüyü istediğiniz çıkış aygıtından dışarıya aktarabilirsiniz.
AIGLX ve Composite Desteği
Compiz, xcompmgr veya kwin4 gibi bir pencere yöneticisi veya yardımcı bir araç kullanmak için (3B efektlerle) AIGLX ve Composite desteğini açmanız gerekmektedir. Bunu xorg.conf dosyanıza şu satırları ekleyerek yapabilirsiniz:
Section "ServerLayout" ... ... Option "AIGLX" "true" EndSection
ve
Section "Extensions" Option "Composite" "true" EndSection
HDMI ve Ses Desteği
Eğer donanımınız destekliyorsa ve xf86-video-radeonhd kurulu ise HDMI ve HDMI üzerinden ses aktarımı mümkün olabilmektedir. (xf86-video-ati'de ise bazı kartlar desteklenmektedir). Bunu gerçekleştirmek için xorg.conf dosyanızda aşağıdaki gibi düzenleme yapmalısınız:
Section "Device" # ... Option "Audio" "on" Option "HDMI" "all" EndSection
- Bilgisayarı TV'ye HDMI kablo ile bağlayın.
- xrandr kullanarak görüntüyü aktarabilirsiniz, mesela:
xrandr --output DVI-D_1 --mode 1280x768 --right-of PANEL
. Sadecexrandr
komutunu vererek geçerli çıkışları öğrenebilirsiniz. -
aplay -l
komutunu vererek ses aygıtlarının listesini alabilirsiniz. HDMI'ı, kart numarasını ve aygıt numarasını not etmelisiniz. Örnek çıktı şu şekilde olacaktır:<card 1: HDMI [HDA ATI HDMI], device 3: ATI HDMI [ATI HDMI]/code>
- Sesi bu aygıta aktarmak için şu komutu verebilirsiniz: <code>aplay -D plughw:1,3 /usr/share/sounds/alsa/Front_Center.wav plughw:x,y olarak örnekte gösterilen komutu, aplay -l komutundan aldığınız çıktıya göre değiştirmelisiniz. Eğer TV'den ses alabiliyorsanız, tebrikler!
ATI'nin Resmi Sürücüleri
Sürücüleri Kurmak
AUR üzerinde bulunan catalyst ve catalyst-utils paketlerini edinerek ATI sürücülerini kurabilirsiniz.
Kurulumdan sonra, catalyst'in çekirdek modülünü yükleyin:
modprobe fglrx
Ayrıca sistem açıldığında bu modülün otomatik yüklenmesi için /etc/rc.conf dosyasında MODULES=() satırına, fglrx'i ekleyin:
MODULES=(abc def ... fglrx xyz)
Majör çekirdek güncellemelerinde (2.6.x şeklindeki güncellemeler, 2.6.x.y için bu satırı dikkate almanıza gerek yoktur) ve xorg-server güncellemelerinde AUR'daki catalyst paketlerini tekrar yüklemeniz gerekmektedir. Aksi takdirde sorun yaşayabilirsiniz.
Yapılandırma
Tek monitör için:
aticonfig --initial --input=/etc/X11/xorg.conf
Çift monitör için:
aticonfig --initial=dual-head --screen-layout=above
aticonfig komutunun oluşturmuş olduğu xorg.conf dosyasında, Section Screen bölümünde DefaultDepth 24 satırının ve Section DRI bölümü olduğundan emin olun. Ayrıca Section DRI kısmında, Mode 666 satırının yer aldığından emin olun.
Örnek Yapılandırma
Örnek bir xorg.conf dosyası şu şekildedir:
Section "ServerLayout" Identifier "X.org Configured" Screen 0 "Screen0" 0 0 InputDevice "Mouse0" "CorePointer" InputDevice "Keyboard0" "CoreKeyboard" EndSection Section "Files" RgbPath "/usr/share/X11/rgb" ModulePath "/usr/lib/xorg/modules" FontPath "/usr/share/fonts/misc" FontPath "/usr/share/fonts/100dpi:unscaled" FontPath "/usr/share/fonts/75dpi:unscaled" FontPath "/usr/share/fonts/TTF" FontPath "/usr/share/fonts/Type1" EndSection Section "Module" Load "extmod" Load "dbe" Load "xtrap" Load "record" Load "dri" Load "glx" Load "GLcore" Load "freetype" EndSection Section "InputDevice" Identifier "Keyboard0" Driver "kbd" EndSection Section "InputDevice" Identifier "Mouse0" Driver "mouse" Option "Protocol" "auto" Option "Device" "/dev/input/mice" Option "ZAxisMapping" "4 5 6 7" EndSection Section "Monitor" Identifier "Monitor0" VendorName "Monitor Vendor" ModelName "Monitor Model" EndSection Section "Device" Identifier "Card0" Driver "fglrx" VendorName "ATI Technologies Inc" BoardName "Radeon Mobility X1400" BusID "PCI:1:0:0" EndSection Section "Screen" Identifier "Screen0" Device "Card0" Monitor "Monitor0" DefaultDepth 24 SubSection "Display" Viewport 0 0 Depth 24 EndSubSection EndSection Section "DRI" Mode 0666 EndSection
Sorun Giderme
Compiz, Kwin4 veya benzeri 3B bir pencere yöneticisi açık iken görüntüde titremeler ve bozulmalar var
Bu sorunu aşmak için xorg.conf dosyanızda, Section Device kısmına şu satırı ekleyin:
Option "DisplayPriority" "HIGH"
RadeonHD kullanıyorum, mplayer ve vlc video oynatamıyor
mplayer öntanımlı olarak xv çıkışını kullanır, kartınız için henüz xv desteği verilmemiş olabilir. Bu yüzden video çıkışını değiştirmelisiniz (x11 kullanabilirsiniz, -vo=x11 veya kullandığınız görsel bir uygulama varsa onun arabiriminden.) böylece video izlemeye devam edebilirsiniz.